Οι Ηπειρώτες Σπαχήδες 19:24

Πριν την τουρκική κατάκτηση ολόκληρη η Ήπειρος ήταν χωρισμένη σε πολλές δεκάδες φέουδα με τοπικούς βυζαντινούς ηγεμόνες κατά το γνωστό τιμιοτικό σύστημα της <<Πρόνοιας>>...

---

...Μετά την κατάκτηση της Ηπείρου, οι Τούρκοι στο νέο διοικητικό σύστημα, που επέβαλαν, πήραν πολλά στοιχεία από τον βυζαντινό τρόπο διοίκησης. Πολλοί Χριστιανοί Ηπειρώτες λοιπόν τιμαριούχοι(φεουδάρχες) θέλοντας να διατηρήσουν τα τιμάρια τους, δέχθηκαν να μπουν στην υπηρεσία του σουλτάνου και να τον ενισχύουν με στρατό στις πολεμικές επιχειρήσεις του. Μετά την υπαγωγή τους, κάτω από τις διαταγές του Σουλτάνου, οι Χριστιανοί φεουδάρχες έχαναν την κυριότητα των γαιών, που περιέρχονταν στην κατοχή τους, αλλά τους δόθηκε το δικαίωμα είσπραξης των καθορισμένων φόρων. Έτσι πολλοί από τους Ηπειρώτες ηγεμόνες, μαζί με τις δυνάμεις τους έγιναν ουσιαστικά μισθοφόροι του Σουλτάνου, διατηρώντας παράλληλα και κάποια στοιχεία αυτονομίας. Είναι οι λεγόμενοι Σπαχήδες, που συναντάμε στους πρώτους αιώνες της τουρκικής αυτοκρατορίας. Τα Ηπειρωτικά αυτά στρατιωτικά τμήματα είχαν τη δική τους διοίκηση και ξεχωριστή σημαία με την εικόνα του αγίου Γεωργίου, την οποία υποχρεούντο να αντικαθιστούν με την τουρκική όταν εκστράτευαν εκτός της Ηπείρου. Οι Σπαχήδες συγκροτούσαν τμήματα ιππικού και τελούσαν κάτω απ την ηγεσία του σαντζάκμπεη. Κατά τις εκστρατείες είχαν δική τους επιμέλεια και στρατοπέδευαν ξεχωριστά από τις υπόλοιπες τουρκικές δυνάμεις. Διατηρούσαν επίσης τη γλώσσα τους και την θρησκεία τους.
Οι Ηπειρώτες Χριστιανοί Σπαχήδες διατήρησαν τα προνόμια τους επί 2 αιώνες και στη συνέχεια, λόγω της μειονεκτικής τους θέσης απέναντι των Τούρκων, αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τα τιμάρια τους ή να προσχωρήσουν στον Ισλαμισμό.
Σύμφωνα με την παράδοση ο μαζικός εξισλαμισμός τψν Ηπειρωτών Σπαχήων έγινε μετά την νικηφόρα έκβαση ενός πολέμου των Τούρκων εναντίον των Περσών. Στις αρχές του 1635 περσικά στρατεύματα εισέβαλαν στις ανατολικές επαρχιες της Οθωμανικής αυτοκρατορίας και πολιόρκησαν την πόλη Βαν στην Αρμενία. Ο Σουλτάνος Μουράτ Δ΄ έδωσε εντολή στους διοικητές των σαντζακίων να συγκεντρώσουν τις στρατιωτικές δυνάμεις των και να κατευθυνθούν στο μέτωπο. Σ ΄αυτή την εκστρατεία οι Χριστιανοί Σπαχήδες της Ηπείρου (περίπου 15.000) προερχόμενοι από το Δέλβινο,το Αργυρόκαστρο, την Κόνιτσα, την Πρεμετή και την Άρτα συγκεντρώθηκαν στα Γιάννενα. Από εκεί ξεκίνησαν για το μέτωπο. Στη πρώτη μεγάλη σύγκρουση που έγινε ανάμεσα στις τουρκικές και τις Περσικές δυνάμεις, κοντά στο Βαν, οι Τούρκοι τράπηκαν σε άτακτη φυγή και απειλήθηκε γενικότερη καταστροφή. Τότε οι Ηπειρώτες Σπαχήδες έσωσαν την κατάσταση. Ξεδίπλωσαν τις σημαίες του αγίου Γεωργίου ώρμησαν εναντίον των Περσών και τους κατενίκησαν. Μετά τη μάχη, ο Σουλτάνος γοητευμένος από την γενναιότητα που απέδειξαν κάλεσε τους αρχηγούς τους να παρουσιαστούν στη σκηνή του, όπου και παρουσιάστηκαν για πρώτη φορά οι σημαίες του αγ. Γεωργίου. Ταπεινωμένοι όμως οι Οθωμανοί στρατηγοί τόνισαν σε εισήγησή τους προς τον σουλτάνο τον κίνδυνο από την παρουσία τέτοιων χριστιανικών στρατευμάτων στο σώμα της αυτοκρατορίας. Ύστερα από αυτό  θορυβημένο το Διβάνι εξέδωσε διάταγμα σύμφωνα με το οποίο οι Χριστιανοί Σπαχήδες, για να διατηρήσουν τα προνόμιά τους έπρεπε να εξισλαμιστούν. Έτσι αρκετοί Ηπειρώτες Σπαχήδες εγκατέλειψαν τα τιμάρια τους, ενώ οι περισσότεροι εξισλαμίστηκαν.
Οι εξισλαμισμένοι Ηπειρώτες Σπαχήδες διατήρησαν κρυφά την πίστη τους και την ελληνική συνείδηση τους ως τα τέλη του 18ου αιώνα, οπότε αποκόπηκαν από τον κοινό ελληνικό εθνοφυλετικό κορμό.