Γραικικό:Μονή "Χρυσοσπηλιώτισσας" 17:51

Σε μικρή απόσταση από το χωριό στο δρόμο προς Γουριανά, βρίσκεται το μοναστήρι της Παναγίας Χρυσοσπηλιώτισσας, το οποίο είναι μετόχι της μονής Θεοτοκίου και τιμά τη Γέννηση της Θεοτόκου... 

...Tην προσωνυμία της χρωστάει η μονή σε γειτονική σπηλιά όπου, κατά την παράδοση, βρέθηκε η εικόνα της Παναγίας. Από το άλλοτε μοναστήρι σώζεται μόνο το καθολικό.

Κατά τον Μητροπολίτη Άρτης Σεραφείμ Ξενόπουλο, ο ναός κτίστηκε τον 11ο αιώνα. 
Φυσικά πρόκειται για το αρχικό κτίσμα γιατί από εντοιχισμένη πλάκα στην κόγχη του νότιου τοίχου του ναού μαθαίνουμε ότι το 1663 ανακατασκευάστηκε εκ βάθρων το μνημείο, οπότε πήρε και τη σημερινή του μορφή η οποία παραπέμπει στον πιο διαδεδομένο τύπο ηπειρωτικού ναού κατά την Τουρκοκρατία, δηλαδή τη μονόκλιτη σταυρεπίστεγη θολωτή βασιλική με τρούλο.

Ονομάστηκε έτσι, γιατί σε σπηλιά που υπάρχει στον περίβολο του ναού βρέθηκε κατά την παράδοση χρυσή εικόνα της Παναγίας, η οποία δυστυχώς σήμερα δε σώζεται. Άλλη παράδοση λεει πως στις σπηλιές που βρίσκονται γύρω απ' το μνημείο, γινόταν κρυφό Σχολείο απ' τους καλόγηρους σε όλη τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας.Η ιερά μονή Χρυσοσπηλιώτισσας Γουριανών (μαζί με τα προσκτίσματα και τις βρύσες) είναι χαρακτηρισμένη ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο (ΥΑ ΥΠΠΕ/ΑΡΧ/Β1/Φ33/9692/241/9-4-1986 - ΦΕΚ 289/Β/24-4-1986).

---

Η εκκλησία έχει ωραίο ξυλόγλυπτο Τέμπλο με φυτικό διάκοσμο, ευαγγελικές σκηνές, ζώα και πτηνά.

Στην περιοχή βρίσκεται επίσης ένα σπήλαιο το οποίο έχει εξερευνηθεί παλιότερα, από τη σπηλαιολόγο Άννα Πετροχείλου αλλά μέχρι στιγμής δεν έχει αξιοποιηθεί.

katograikiko.php0h.com