Η έννοια της ελευθερίας, στο όνομα της οποίας διεξαγόταν η επανάσταση, αποκτά στην διακήρυξη της Επιδαύρου (20 Δκεμβρίου 1821- 16 Ιανουαρίου 1822) συγκεκριμένο πολιτικό νόημα και σημασία: παραπέμπει ευθέως στο ιδεώδες της εθνικής ανεξαρτησίας και κυριαρχίας, στο πλαίσιο της οποίας και μόνο θεωρείται ότι μπορεί το έθνος να διασφαλίσει την υπόστασή του και να καρπωθεί τα αγαθά του πολιτισμού· γι’ αυτό άλλωστε είχε επαναστατήσει... ... Του Βασίλη Μαλαμή Σύμφωνα με την αντίληψη αυτή, η έννοια της πατρίδας, όπως την οραματίζονταν οι επαναστάτες, υφίσταται ως αυτούσια αρχή πολιτικής οργάνωσης και πηγή παραγωγής πολιτικής νομιμοφροσύνης. Ταυτίζεται, δηλαδή με την έννοια του εθνικού χώρου, με την ενιαία και αποκλειστική εθνική-εδαφική κυριαρχία. Πρόκειται σαφώς για την «πατρίδα» του μοντέρνου έθνους, για μια νέα μορφή πολιτικής νομιμοφροσύνης, που έχει να κάνει με το δικαίωμα της πολιτικής αυτοδιάθεσης του έθνους. Η νέα πολιτική γεωγραφία που καθρεφτίζεται στη συνάρτηση της ελευθερίας με την εθνική ανεξαρτησία, δηλαδή ο προσανατολισμός προς τη δημιουργία εθνικών κρατών ως αρχής οργάνωσης των νέων σχέσεων πολιτικής κυριαρχίας που είχαν αρχίσει να δημιουργούνται εκείνη την εποχή, αμφισβητούσε, ταυτοχρόνως, με έμμεσο τρόπο, τη νομιμότητα των «παλαιών καθεστώτων» που συγκροτούσαν την Ιερή Συμμαχία. Εάν θα μπορούσαμε λοιπόν να μεταφερθούμε με τη φαντασία μας στην Εθνοσυνέλευση της Επιδαύρου, θα αντικρίζαμε όλο αυτό το ετερόκλητο πλήθος των «πληρεξούσιων παραστατών» και των περί αυτών να παθιάζονται, να διαφωνούν και να φατριάζονται, ενόψει όμως της επίτευξης ενός κοινού πολιτικού στόχου: της εθνικής ανεξαρτησίας πράγμα αδιανόητο στο παρελθόν, προτού δηλαδή αποκρυσταλλωθεί η εθνική ιδέα και δημιουργηθεί το ελληνικό εθνικό κίνημα. Ο μοντέρνος και κατεξοχήν πολιτικός ορισμός του έθνους που είδαμε ότι διατυπώνεται στο προοίμιο του Συντάγματος της Επιδαύρου αναφέρεται στο επαναστατημένο έθνος που διακηρύσσει «την πολιτικήν αυτού ύπαρξιν και ανεξαρτησίαν». Και αυτό συνιστά ιστορική προσδιορισμένη ιδεολογική παραγωγή, αφού έχει να κάνει με τις συνθήκες ανάπτυξης της εθνικής ιδεολογίας και της συνακόλουθης εμφάνισης των εθνικών κινημάτων. Το εν λόγω πολιτικό πρόταγμα έλκει την καταγωγή του από τις μεγάλες επαναστατικές διακηρύξεις του ύστερου 18ου αιώνα, από τις θεμελιακές διατάξεις του αμερικανικού και των γαλλικών επαναστατικών συνταγμάτων και τη διάδοση των πολιτικών και ιδεολογικών αρχών τους στην ευρωπαϊκή περιφέρεια, στο πλαίσιο μιας διαδικασίας ραγδαίας εκκοσμίκευσης, γενίκευσης των εμπορευματικών σχέσεων και συναλλαγών και διεύρυνσης της εγγραμματοσύνης. Η εθνική ιδέα όμως απέκτησε οργανωτικά χαρακτηριστικά και μετατράπηκε σε πολιτικό κίνημα μέσα από τη δράση της Φιλικής Εταιρείας. Υπ’ αυτήν την έννοια, η ιδέα της ελληνικής εθνικής ανεξαρτησίας δεν εκφράζει την αμετάβλητη διαμέσου των αιώνων και διαρκή βούληση για ελευθερία του «υπόδουλου έθνους», ενός αυθυπόστατου, δηλαδή, διαχρονικά αναλλοίωτου και ενιαίου υποκειμένου που ανέκαθεν διεκδικεί ως τέτοιο τον πολιτικό του αυτοπροσδιορισμό. Αυτή υπήρξε βεβαίως η ανάγνωση και ερμηνεία του παρελθόντος και της ιστορίας από την πλευρά του ίδιου του ελληνικού κινήματος, αλλά αφορούσε τους όρους νομιμοποίησής του. Με άλλα λόγια, η «εθνικοποιημένη» ανάγνωση, ανάπλαση και ανασύσταση του παρελθόντος ήταν η ιδεολογία του ελληνικού εθνικού κινήματος. Άλλωστε, η αυτονόητη και «φυσική» σύνδεση του σύγχρονου προτάγματος της πολιτικής αυτοδιάθεσης με την ιδέα της υπεράσπισης ενός διαχρονικού και αναλλοίωτου εθνικού πολιτισμού αποτελεί καταστατική αρχή της εθνικής ιδεολογίας. Ας θυμηθούμε στο σημείο αυτό ότι στη διακήρυξη της Ανεξαρτησίας οι επαναστάτες διεκδικούν το «δικαίωμά» τους στην πολιτική αυτοδιάθεση πρωτίστως ως «απόγονοι του σοφού και φιλανθρώπου έθνους των Ελλήνων» και ως «σύγχρονοι των νυν πεφωτισμένων και ευνομούμενων λαών της Ευρώπης». Σύμφωνα με τη διακήρυξη, αιτία και σκοπός της επανάστασης τους είναι: «η ανάκτησις των δικαίων της προσωπικής ημών ελευθερίας, της ιδιοκτησίας και της τιμής, τα οποία, εν ω την σήμερον όλοι οι ευνομούμενοι και γειτονικοί λαοί της Ευρώπης τα χαίρουσιν, από ημάς μόνον η σκληρά και απαραδειγμάτιστος των Οθωμανών τυραννία επροσπάθησε με βίαν ν’ αφαιρέση [...] δίκαια τέλος πάντων, τα οποία δεν επαύσαμεν με τα όπλα να υπερασπιζόμεθα εντός της Ελλάδος όπως οι καιροί και οι περιστάσεις επέτρεπαν». Σύμφωνα με την ιδεολογία του ελληνικού εθνικού κινήματος, οι αρχές βάσει των οποίων διαμορφώθηκε η ιδέα της ανεξαρτησίας, καθώς επίσης και το υποκείμενο που κλίθηκε να την πραγματώσει (το επαναστατημένο έθνος) προβλήθηκαν στο παρελθόν ως ανέκαθεν προϋπάρχουσες αρχές που συνείχαν, ενέπνεαν και κινητοποιούσαν ένα επίσης προϋπάρχον συλλογικό υποκείμενο. Το επαναστατημένο έθνος παρουσιαζόταν έτσι ως εάν υπήρχε ανέκαθεν με την ίδια ακριβώς μορφή την οποία είχε προσλάβει στη συνθήκη του ελληνικού εθνικού κινήματος και ότι με τον αγώνα του το 1821 δε διεκδικούσε τίποτα περισσότερο από αυτό που δικαιωματικά του ανήκε («η ανάκτησις των δικαίων της προσωπικής ημών ελευθερίας, της ιδιοκτησίας και της τιμής») και για το οποίο ανέκαθεν αγωνιζόταν («δίκαια τέλος πάντων, τα οποία δεν επαύσαμεν με τα όπλα να υπερασπιζόμεθα»): το «φυσικό, απαράγραπτο» και «αναφαίρετο» δικαίωμά του στην πολιτική αυτοδιάθεση. Η ελληνική εθνική ελευθερία, όμως, δεν ήταν το ιστορικό πεπρωμένο ενός προαιώνιου και ενιαίου υποκειμένου (του «υπόδουλου έθνους») και το Εικοσιένα δε συνιστούσε την απόληξη μιας μακράς και συνεχούς πορείας προς την εθνική ανεξαρτησία. Το πρόσταγμα της εθνικής ανεξαρτησίας και το πολιτικό υποκείμενο που κλήθηκε να την πραγματώσει (το επαναστατημένο έθνος) αποτελούν εντελώς νέα ιστορική παραγωγή που εγγράφεται στη γενεολογία των εθνικών κινημάτων. Στο βαθμό που δε λαμβάνεται υπόψη η ιστορικότητα του εν λόγω φαινομένου, ακυρώνεται συνολικά η ιστορία των εθνικών επαναστάσεων και των εθνικών κρατών. Πηγή προέλευσης άρθρου: Νίκος Ροτζώκος, «Το έθνος ως πολιτικό υποκείμενο. Σχόλια για το ελληνικό εθνικό κίνημα» στον συλλογικό τόμο «Η ελληνική επανάσταση του 1821. Ένα ευρωπαϊκό γεγονός», τμήμα ιστορίας, Ιόνιο πανεπιστήμιο, εκδόσεις Κέδρος, Κέρκυρα, 2009. Χρόνια πολλά σ’ όλους τους Έλληνες!!! Ζήτω η 25η Μαρτίου 1821!!!!
0 Comments
Leave a Reply. |
ΕπικοινωνίαΤις καταγγελίες, τα παράπονα και τις απόψεις σας, μπορείτε να τα στείλετε στο email:
taneatismikrospilias24 @yahoo.gr Δημοφιλέστερα άρθρα |