24 Μαρτίου 1944, η ώρα περίπου 8:00 βράδυ Παρασκευής και οι εβραίοι της Άρτας προετοιμάζονταν για την αργία του Σαββάτου... ...
Ξαφνικά, οι πόρτες άρχισαν να χτυπούν δυνατά, κάποιες έσπαγαν και οι γερμανοί στρατιώτες διέταζαν: «Πάρτε λίγα αναγκαία πράγματα και σε 20 λεπτά να είστε όλοι στον κινηματογράφο της πλατείας Κιλκίς. Τα υπόλοιπα πράγματά σας θα σας τα φέρουμε στη νέα εγκατάστασή σας». Χρόνος ούτε για δάκρυ υπήρξε, ούτε για φωνή. Οι φωνές των αρτινών εβραίων πνίγονταν ήδη από τα γιατί και τη θέα του δακτύλου στη σκανδάλη… Η παρουσία εβραίων στην Άρτα, αναφέρεται ήδη σε πηγές του 12ου μ.Χ. αιώνα, ωστόσο η εγκατάστασή τους θα πρέπει να ήταν ακόμη προγενέστερη, πράγμα το οποίο σημαίνει ότι η Άρτα αποτελεί μία από τις αρχαιότερες εστίες του ρωμανιώτικου εβραϊσμού στον ελλαδικό χώρο. Η ακμή της Κοινότητας καταδεικνύεται από την λειτουργία δύο συναγωγών, ενός νεκροταφείου και ενός σχολείου μέχρι και τον σχεδόν ολοσχερή αφανισμό του εβραϊκού πληθυσμού της πόλης, στις 24 Μαρτίου 1944. Η μητρική γλώσσα τους ήταν η ελληνική, ενώ διδάσκονταν ελληνικά και εβραϊκά στο σχολείο τους επί της οδού Φιλελλήνων και η προσευχή τους γινόταν σύμφωνα με την ρωμανιώτικη παράδοση. Η συμβίωση με τους χριστιανούς συμπολίτες τους ήταν σε ως επί το πλείστον ομαλή και παρά τις εκατέρωθεν επιφυλάξεις μερικών, πολλές παρέες μεταξύ χριστιανών και εβραίων της πόλης μας άφησαν εποχή, ενώ κάποιοι υπήρξαν και συνέταιροι. Παρότι πληθυσμιακά αποτελούσαν μια μικρή μειονότητα, λόγω της δραστηριοποίησής τους στο εμπόριο, η κοινωνική τους παρουσία ήταν πολύ πιο ισχυρή από την πληθυσμιακή της αποτύπωση. Η Ισραηλιτική Κοινότητα Άρτης είχε παρουσία στις εθνικές εορτές και σε κάθε εορτασμό ακόμη και πριν την επίσημη αναγνώρισή της, τη δεκαετία του ‘20, πράγμα που πρόδιδε τον ρόλο που διαδραμάτιζαν τα μέλη της στη ζωή της πόλης. Μέλη δε της Ισραηλιτικής Κοινότητος έχουν προβεί σε αγαθοεργίες ακόμη και προς ιδρύματα που διαχειρίζεται η Εκκλησία, ενώ αποκορύφωμα προσφοράς στον τόπο αποτέλεσε η δωρεά του οικοπέδου της Συναγωγής «Γκρέκα», στον Μουσικοφιλολογικό Σύλλογο «Σκουφάς». Στις 24 Μαρτίου του 1944, η ναζιστική μπότα πάτησε τα «Οβραίικα» στο κέντρο της πόλης, τα σπίτια άδειασαν δήθεν προσωρινά, και οι αρτινοί εβραίοι συγκεντρώθηκαν από τις κατοχικές αρχές στον κινηματογράφο «Ορφεύς», προκειμένου να οδηγηθούν «στη νέα τους εγκατάσταση», η οποία δεν ήταν άλλη από το Άουσβιτς - Μπίρκεναου. Η τοπική κοινωνία στα χρονικά της εποχής και σε πολλές ανθρώπινες μαρτυρίες αναφέρεται συγκλονισμένη. Εκεί, στην πλατεία Κιλκίς, πολλοί χριστιανοί έδειξαν έμπρακτα την αλληλεγγύη τους έναντι των εβραίων συμπολιτών τους, δίνοντάς τους κουράγιο, ψελλίζοντας: «Θα ξανάρθετε!». Είτε το πίστευαν είτε όχι, η ιστορία δυστυχώς γράφτηκε στα κρεματόρια της φρίκης για τους αρτινούς εβραίους, όπως και για εκατομμύρια άλλους. Από τους 400 περίπου αρτινούς εβραίους, μόλις 66 επέστρεψαν το 1945 είτε ως διασωθέντες του Ολοκαυτώματος είτε από όπου είχαν βρει καταφύγιο. Ελλείψει πόρων ανασύστασης της Κοινότητας και της μετανάστευσης κυρίως προς το Ισραήλ και την Αθήνα, είχαν απομείνει μόνον 20 το 1954, ενώ το 1961 έφυγαν και οι δύο τελευταίοι: ο Ισαάκ Μιζάν και ο Αβραμίνος Ιερεμίας. Οι δεκαετίες που είχαν προηγηθεί, με τον πλούτο κυρίως από το εμπόριο των πορτοκαλιών να αντικατοπτρίζεται και στην πνευματική ζωή των κατοίκων της, είχαν περάσει πλέον ανεπιστρεπτί για την αλλοτινή πρωτεύουσα του Δεσποτάτου. Θεοχάρης Βαδιβούλης/newpost.gr
0 Comments
Leave a Reply. |
ΕπικοινωνίαΤις καταγγελίες, τα παράπονα και τις απόψεις σας, μπορείτε να τα στείλετε στο email:
taneatismikrospilias24 @yahoo.gr Δημοφιλέστερα άρθρα |