Ιταλοί εθελοντές στον ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1897 13:39

Riccioti Garibaldi

Όλοι λίγο πολύ ξέρουμε ή έχουμε ακούσει κάτι σχετικά με τον ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1897, τον επονομαζόμενο «ατυχή», ο οποίος διήρκεσε, περίπου, ένα μήνα (5 Απριλίου -7 Μαΐου 1897) και έληξε με ολοκληρωτική ήττα της Ελλάδας και την κατάληψη της Θεσσαλίας από τον τουρκικό στρατό... 

---

...Πιθανότατα, όμως, δεν είναι γνωστή στους περισσότερους η συμμετοχή Ευρωπαίων και κυρίως Ιταλών εθελοντών οι οποίοι ήρθαν στην Ελλάδα ευθύς αμέσως μετά την κήρυξη του πολέμου.  

Πιο συγκεκριμένα στις 12 Απριλίου, την ημέρα του Μεγάλου Σαββάτου, έφτασε στην Αθήνα ο στρατηγός Ριτσιότι Γαριβάλδη (Riccioti Garibaldi, 1847-1924), γιος του Giuseppe Garibaldi, για να τεθεί επικεφαλής σώματος 400 Ιταλών εθελοντών, μεταξύ των οποίων οκτώ Ιταλοί βουλευτές και άλλοι ευρωπαίοι φιλέλληνες, το οποίο είχε συγκροτηθεί για να πολεμήσει στο πλευρό του ελληνικού στρατού. 

Η υποδοχή του Γαριβάλδη υπήρξε αποθεωτική και χιλιάδες Αθηναίοι είχαν ξεχυθεί στους δρόμους για να ζητωκραυγάσουν«τον ευγενή φιλέλληνα» ο οποίος «ήρχετο να τείνη προς την κινδυνεύουσαν Ελλάδα την χείρα της αδελφής Ιταλίας». Ο ίδιος μάλιστα απευθύνθηκε προς το λαό της Αθήνας αναφέροντας και επισήμως, πλέον, την απόφαση και πεποίθηση του ιδίου και των συμπολεμιστών του «να πολεμήσωσι παρά το πλευρόν του ελληνικού λαού και να χύσωσι  το αίμα των με το τιμημένον αίμα των Ελλήνων υπέρ της ελευθερίας των υποδούλων αδελφών των».

Η «Λεγεώνα Φιλελλήνων και Γαριβαλδίνων» ή αλλιώς «Τάγμα των Ερυθροχιτώνων» (λόγω των κόκκινων στολών τους) έλαβε μέρος στη μάχη του Δομοκού που διεξήχθη στις 5 Μαΐου και αποτελεί την τελευταία μεγάλη μάχη του πολέμου.  Μετά τις διαδοχικές ήττες, στις μάχες της Μελούνας, των Δελαρίων, των Φαρσάλων και την κατάληψη της Λάρισας  από τα τουρκικά στρατεύματα, ο ελληνικός στρατός υποχώρησε στο Δομοκό.  Η μάχη, η οποία ξεκίνησε το πρωί της 5ης Μαΐου και διήρκεσε μέχρι τα χαράματα της επόμενης, είχε ως αποτέλεσμα, για άλλη μία φορά, την ήττα και υποχώρηση του ελληνικού στρατού. 

Σε αυτή τη μάχη διακρίθηκε το «Τάγμα των Ερυθροχιτώνων» το οποίο κατάφερε μετά από πολύωρες μάχες να αναχαιτίσει τα τουρκικά στρατεύματα αναγκάζοντας τα έτσι σε, προσωρινή, υποχώρηση το απόγευμα της 5ης Μαΐου. Το τίμημα όμως ήταν 
Αναθηματική πλάκα για τον Αντόνιο Φράττι
βαρύ για τους γενναίους εθελοντές, αφού υπέστησαν βαρείες απώλειες, ανάμεσα στα πολλά θύματα ήταν και ο βουλευτής Αντόνιο Φράττι (1847 – 1897) ο οποίος τραυματίστηκε στη μάχη και υπέκυψε λίγο αργότερα στα τραύματα του.

Η προσφορά όμως των Γαριβαλδινών, τους οποίους ο Άγγλος ταγματάρχης Κάλγουελ χαρακτήρισε ως Ιταλούς«προχωρημένων πολιτικών απόψεων, που είχαν έρθει να πολεμήσουν για μιαν ιδέαν και για τη χαρά της μάχης» δεν περιορίζεται μόνο στα πεδία των μαχών, αφού μετά τη λήξη του πολέμου πολλοί από τους εθελοντές οι οποίοι υπήρξαν αυτόπτες μάρτυρες άφησαν απομνημονεύματα, συνήθως με τη μορφή βιβλίων, τα οποία αναφέρονταν στις προσωπικές τους εμπειρίες από το πόλεμο του 1897 αποτελώντας έτσι μια έγκυρη και αξιόπιστη πηγή για τα γεγονότα της συγκεκριμένης περίοδο.

Στο μνημόσυνο που τελέστηκε υπέρ των πεσόντων ξένων του πολέμου ο ποιητής Κωστής Παλαμάς απήγγειλε ποίημα του με τίτλο «Χαιρετισμός των νεκρών φιλελλήνων».  Παραθέτω ένα σύντομο απόσπασμα:

«Ω παλικάρια αλλόγλωσσα κι αλλόφυλα και ξένα ,
αλλά σαν απ’ των σπλάγχνων μας τα σπλάγχνα φυτρωμένα!
Απ’ τα νερά της Μεσογείου ‘ς τα Αδρία
κι από του Πίνδου τα έλατα στων Άλπεων τα χιόνια
πέρα ως τη χώρα της κιτριάς και ως τη χρυσή Ιταλία
και ως του παγοστέφανωτου Βοριά τα μεγαλεία
τα ονόματά σας ο τρανός ο αντίλαλος ας φέρει,
ω ξένοι, απ’ της Ελλάδας σας ολόφεγγο το αστέρι»


istorikathemata.com

---