15 Νοεμβρίου 1922:Η εκτέλεση των «6» στο Γουδή 19:35

Στις 15 Νοεμβρίου 1922,έπειτα από μια δίκη εξπρές, οι 6 κατηγορούμενοι ως υπαίτιοι για τη Μικρασιατική Καταστροφή εκτελούνται στο Γουδή...

---

...Το 1922 μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή, οι συνταγματάρχες Πλαστήρας και Γονατάς και ο αντιπλοίαρχος Φωκάς προχωρούν σε στρατιωτικό κίνημα στις 11 Σεπτεμβρίου, που οδηγεί σε παραίτηση την κυβέρνηση Τριανταφυλλάκου και τον Βασιλιά Κωνσταντίνο υπέρ του υιού του Γεωργίου Β’. Η εξουσία περνά στους στρατιωτικούς, η οποία ορίζουν ως προτεραιότητά τους την τιμωρία των «υπευθύνων» για την καταστροφή. Ακολουθεί η συγκρότηση Επαναστατικής Επιτροπή στην Αθήνα, που προχωρά σε εκτεταμένες συλλήψεις αντιβενιζελικών πολιτικών.

Οι Πάγκαλος, Οθωναίος, Χατζηκυριάκος αλλά και ο Αλέξανδρος Παπαναστασίου απαιτούν εκτελέσεις. Οι Πλαστήρας, Δαγκλής, Γονατάς ζητούν τη διεξαγωγή κανονικής δίκης. Οι δύο πλευρές τελικά συμβιβάζονται και αποφασίζεται η ίδρυση Εκτάκτου Στρατοδικείου, που θα δικάσει τους κατηγορούμενους ως υπαίτιους για την Μικρασιατική Καταστροφή. Επικεφαλής της ανακριτικής επιτροπής αναλαμβάνει ο υποστράτηγος Θεόδωρος Πάγκαλος. Με το πόρισμα της Επιτροπής (24 Οκτωβρίου), παραπέμφθηκαν να δικαστούν στο Έκτακτο Στρατοδικείο με την κατηγορία της εσχάτης προδοσίας οκτώ πρόσωπα, που έπαιξαν πρωταγωνιστικό ρόλο την περίοδο 1920-1922, οι:

Δημήτριος Γούναρης, 59 ετών, πρώην πρωθυπουργός,

Πέτρος Πρωτοπαπαδάκης, 68 ετών, πρώην πρωθυπουργός,

Νικόλαος Στράτος, 50 ετών, πρώην πρωθυπουργός,

Νικόλαος Θεοτόκης, 44 ετών, υπουργός Στρατιωτικών στην Κυβέρνηση Πρωτοπαπαδάκη,

Γεώργιος Μπαλτατζής, 56 ετών, υπουργός Εξωτερικών στις κυβερνήσεις Γούναρη, Πρωτοπαπαδάκη,

Ξενοφών Στρατηγός, υποστράτηγος, ε.α., 53 ετών, υπουργός Συγκοινωνιών στην κυβέρνηση Γούναρη,

Μιχαήλ Γούδας, υπονάυαρχος ε.α., 54 ετών, υπουργός Εσωτερικών στην κυβέρνηση Γούναρη,

Γεώργιος Χατζηανέστης, αντιστράτηγος, 59 ετών, Αρχιστράτηγος Μικράς Ασίας και Θράκης

Η δίκη ξεκινά στις 31 Οκτωβρίου στην Παλαιά Βουλή και ολοκληρώνεται στις 15 Νοεμβρίου του 1922. Στη διάρκειά της εξετάζονται 12 μάρτυρες κατηγορίας και 12 μάρτυρες υπεράσπισης, κυρίως στρατιωτικοί. Το Στρατοδικείο παμψηφεί επιβάλλει στους μεν Γεώργιο Χατζηανέστη, Δημήτριο Γούναρη, Νικόλαο Στράτο, Πέτρο Πρωτοπαπαδάκη, Γεώργιο Μπαλτατζή και Νικόλαο Θεοτόκη την ποινή του θανάτου και στους Μιχαήλ Γούδα και Ξενοφώντα Στρατηγό την ποινή των ισοβίων δεσμών. Διέταξε την στρατιωτική καθαίρεση του αρχιστράτηγου Γεωργίου Χατζηανέστη, του υποστράτηγου Ξενοφώντος Στρατηγού και του υποναυάρχου Μιχαήλ Γούδα, ενώ τους επέβαλε και χρηματικές ποινές.

Αμέσως μετά, ο υπουργός Στρατιωτικών Πάγκαλος, σε μια προσπάθεια να προλάβει την αποτρεπτική παρέμβαση του Άγγλου ναυάρχου Τάλμποτ, ζητά την άμεση εκτέλεση των «6». Η εκτέλεση της απόφασης του Έκτακτου Στρατοδικείου πραγματοποιείται 3 ώρες μετά, στις 07:15 π.μ.

Η εκτέλεση των «6» έγινε, κυρίως, για να ικανοποιηθεί το λαϊκό αίσθημα. Η άποψη αυτή επαληθεύεται από τη δήλωση του Θεόδωρου Πάγκαλου, χρόνια αργότερα: «Δεν παραδέχομαι ότι διέπραξαν συνειδητήν προδοσίαν… αλλά υπήρξαν μοιραία και αναγκαία θύματα εις τον βωμόν της Πατρίδος».
Έπειτα από 88 χρόνια, με απόφαση του Αρείου Πάγου, οι πρώην πρωθυπουργοί Δημήτριος Γούναρης, Πέτρος Πρωτοπαπαδάκης και Νικόλαος Στράτος, οι υπουργοί Νικόλαος Θεοτόκης, Γεώργιος Μπαλτατζής, Ξενοφώντας Στρατηγός, Μιχαήλ Γούδας και ο αρχιστράτηγος Μικράς Ασίας και Θράκης Γεώργιος Χατζηανέστης κρίνονται τελικά αθώοι.