Τα Κουκούλια στα χρόνια της Τουρκοκρατίας 15:47

Σύμφωνα με κάποια παράδοση το χωριό Κουκκούλια ή Κουκουλίστα το ’χτισαν στοιχειωμένοι άνθρωποι.Από εκεί που πρώτα ζούσαν, πριν στοιχειώσουν, ο Θεός τους έδιωξε, με τα τσιμπήματα μεγάλων κουνουπιών. Όσοι γλύτωσαν ήταν οι στοιχειωμένοι. Έφυγαν και σταμάτησαν εδώ στην Τζούμα κι έχτισαν το χωριό Κουκκούλια...

...Στην Κουκουλίστα, όπως και στις άλλες περιοχές, οι Τούρκοι διατήρησαν την Κοινότητα με τους λεγόμενους «Άρχοντες», που τους εξέλεγαν οι κάτοικοι κι εκείνοι τους επικύρωναν την εκλογή... Οι Κοινοτικοί άρχοντες ονομάζονταν και Προύχοντες ή Προεστοί ή Δημογέροντες, αλλά και Κοτζαμπάσηδες, γιατί συνεργάζονταν με τους Τούρκους.

Οι Κοινοτικές Αρχές είχαν πλήρη Διοικητική, Εκτελεστική, Δικαστική και Φορολογική εξουσία. Όλους τους φόρους, που έπρεπε να πάρουν οι Τούρκοι από τα εισοδήματα των κατοίκων, συγκέντρωναν οι Κοινοτικές Αρχές. 
Ένα από τα πιο επικερδή τότε επαγγέλματα ήταν του μυλωνά. Γι’ αυτό ο μυλωνάς πλήρωνε φόρο πέντε τουρκικές λίρες, ενώ ο γιατρός τρεις.
  
Όλες οι παραβάσεις, τα παραπτώματα και γενικά οι μηνύσεις εκδικάζονταν από τους Δημογέροντες, των οποίων ένας ήταν πρόεδρος της Κοινότητας, που τούρκικα τον έλεγαν «Μουχτάρη», οι δε άλλοι ήταν Σύμβουλοι και λέγονταν Τούρκικα «Αγάδες». Η εκδίκαση των διαφορών των κατοίκων  γινόταν σε ανοιχτό χώρο, συνήθως στην πλατεία του χωριού  ή στο  χαγιάτι  της  εκκλησιάς. 

Για να γίνει κάποιος Μουχτάρης ή Αγάς του χωριού, δεν χρειάζονταν να γνωρίζει πολλά γράμματα.Αρκούσε μόνο να ήταν οικονομικά ανεξάρτητος και κυρίως να είχε πολλά κτήματα, ώστε, αν δεν μάζευε τους φόρους, οι Τούρκοι να τους έπαιρναν από την εκποίηση της περιουσίας του. Φορολογικά προνόμια είχαν ορισμένοι χώροι, που τους ονόμαζαν Βακούφικους.

Μόνο οι χώροι αυτοί δεν πλήρωναν, τη «Δεκάτη» του Σουλτανικού Ταμείου  (Μάλ Σεντούκ). 

Στα Κουκούλια, ως χώρος συγκέντρωσης της «Δεκάτης» ήταν το «Κουτσέκι», τοποθεσία που υπάρχει και σήμερα, με το ίδιο όνομα.

Πέραν από τους τακτικούς  φόρους, οι Τούρκοι τους έβαζαν και έκτακτους. Πρώτα ήταν το δέκατο 10% και το όμορο (33%) της κάθε σοδιάς και ο κεφαλικός για κάθε σίγουρο άντρα.

Μετά το 1850 έγινε πετέλ ή νιζάμ, δηλαδή φόρος στρατεύσεως.Τον πλήρωναν τα αγόρια, αρχικά όταν έφταναν σε ηλικία 21 χρόνων, δύο μετζίτια το χρόνο, και σιγά, σιγά το έφτασαν να πληρώνουν απ’ τη γέννησή τους κι ύστερα. 

Τις περισσότερες χρονιές, όταν έφτανε ο Γενάρης, οι χωριανοί αγόραζαν, (30) παράδες την οκά, από το αποθηκευμένο στο «Κοτσέκι», καλαμπόκι, γιατί τελείωνε το δικό τους.Υπήρχαν δύο γέροντες από το σόι των Λιτσαίων (Ζαχαραίων), που χρησιμοποιούνταν σαν γραμματείς και τους οποίους  ονόμαζαν καλαμαράδες, γιατί είχαν μαζί τους πάντοτε τα καλαμάρια.

Οι δύο αυτοί καλαμαράδες χρησιμοποιούσαν έναν πρωτόερο (κλητήρα) για ότι ντεσκερέ ήθελαν να ανακοινώσουν ή να στείλουν στις τουρκικές αρχές.


Για να κρύψουν από άρπαγες όσα σοδήματα έμειναν τελικά δικά τους, έσκαβαν μέσα στο σπίτι και έφτιαχναν κρύπτες και έβαζαν απάνω τους μια γκλαβανή.Τις κρύπτες αυτές τις ονόμαζαν «μπίμτσες», και οι οποίες σώθηκαν μέχρι τις μέρες μας σε πολλά παλιά σπίτια.

Η μεγαλύτερη πληγή για τα Κουκούλια άνοιγε μια φορά κάθε μήνα, όταν πέρναγε η «κοστάδα», δηλαδή τουρκικό αποσπάσιμα εφίππων αποτελούμενο από (25) άνδρες με επικεφαλής έναν λοχία, τον Τσαούση.

Το πέρασμα του αποσπάσματος είχε σκοπό να πληροφορηθεί για την τάξη που  επικρατούσε  στο χωριό.Στο πέρασμά του, κανένας νόμος δεν ήταν σε θέση να λειτουργήσει. Τα πάντα ήταν στη διάθεσή τους.
 
Επειδή ήταν υποχρεωμένοι να τους φιλοξενούν οι χριστιανοί στα σπίτια τους, τους έλεγαν Σοφαρίδες.Προτού φύγει από το χωριό το απόσπασμα, έπρεπε να του παραθέσουν πλούσιο τραπέζι, αποτελούμενο από αρνιά, κότες, πίτες, καλό κρασί και ένα καλό φιλοδώρημα (Μπαξίς) στον αρχηγό (Τσαούση).
Αν τυχόν δεν τους φιλοξενούσαν καλά ή δεν έπαιρναν φιλοδώρημα ήταν ικανοί να κάνουν ζημιές, χύνοντας τα κρασιά από τα βαρέλια ή το αλεύρι από τ’ αμπάρια.


(Πληροφορίες από το βιβλίο του Χρ. Θεοδώρου «Το Χωριό μου Κουκουλια Τζουμέρκων»)