Η μάχη στο Σταυρό Θεοδωριάνων Άρτας 13:59

Το σημερινό μνημείο στον Σταυρό

Τον Ιούλιο του 1821 ο Ισμαήλ Πασάς, με δυο χιλιάδες Τουρκαλβανούς καταφτάνει στα Τζουμέρκα με σκοπό ν’ ανοίξει δρόμο για την Στερεά Ελλάδα και Πελοπόννησο...

---

...Αφού πυρπολούν το Συρράκο, τους Καλαρρύτες, την Πράμαντα και τους Μελισσουργούς, περνάνε τον αυχένα «Αυτί». Οι Έλληνες οπλαρχηγοί τους καθυστερούν λίγο στον αυχένα, με σκοπό να περάσουν και να σωθούν τα γυναικόπαιδα που έφευγαν μπροστά από το τούρκικο ασκέρι. Οι Τούρκοι μπαίνουν στις 2 Αυγούστου στα έρημα Θεοδώριανα. Οι Έλληνες οπλαρχηγοί αποφασίζουν να δώσουν την αποφασιστική μάχη στο στενό πέρασμα στη ράχη του «Σταυρού». Αρχηγός των Ελλήνων ορίζεται ο Γώγος Μπακόλας.
 
 

Γώγος Μπακόλας

Η Θέση « Σταυρός» όπου δόθηκε η μάχη στις 4 και 5 Αυγούστου 1821

Η πρώτη επίθεση γίνεται στις 4 Αυγούστου. Απ’ τη μια δυο χιλιάδες Τουρκαλβανοί κι απ΄την άλλοι οιλιγοστοί Έλληνες, που καταφέρνουν να τους αντιμετωπίσουν. Το δειλινό καταφτάνουν ελληνικές ενισχύσεις και οι Τούρκοι οπισθοχωρούν.  
Την άλλη μέρα ξεκινά η μεγάλη επίθεση. Οι Τούρκοι φτάνουν τώρα τους έξι χιλιάδες και οι Έλληνες περίπου τους πεντακόσιους. Η μάχη κρατάει όλη την ημέρα , αλλά οι Τούρκοι δεν καταφέρνουν να περάσουν το « Σταυρό». Οι απώλειες των Τούρκων είναι μεγάλες και αναγκάζονται να οπισθοχωρήσουν και να γυρίσουν πίσω στα Γιάννενα. Η νίκη στο Σταυρό είχε μεγάλη σημασία για την εξέλιξη της Επανάστασης, γιατί εμπόδισε τους Τούρκους να περάσουν προς τη Στερεά Ελλάδα και την Πελοπόννησο, δίνοντας την ευκαιρία να θεριέψει η επανάσταση εκεί. 


Το σημερινό μνημείο στο Σταυρό
Το καλοκαίρι του 1824, τα Θεοδώριανα δοκιμάζονται σκληρά από τον εμφύλιο που ξέσπασε. Στρατεύματα τουΓιαννάκη Ράγκου καίνε και καταστρέφουν το χωριό σαν αντίποινα, επειδή οι Θοδωριανίτες ήταν με το μέρος του Καραϊσκάκη , στη διαμάχη που είχε ξεσπάσει μεταξύ τους για το αρματολίκι των Αγράφων.
Μετά το τέλος του 1824 και ως το τέλος της Επανάστασης (1828) δεν σημειώνονται αξιόλογα πολεμικά γεγονότα στην περιοχή Θεοδωριάνων, καθώς και στην ευρύτερη περιοχή των Τζουμέρκων. Στο διάστημα αυτό οι Θεοδωριανίτες μάχονται υπό διάφορους αρχηγούς στην Πελοπόννησο κατά του Ιμπραήμ, στο Μεσολόγγι, στον Καρβασαρά (Αμφιλοχία), στην Ακρόπολη, στην Αράχοβα, στο Φάληρο και αλλού. Απ’ όσους τελικά επέζησαν, άλλοι στεριώνουν μόνιμα μακριά απ’ το χωριό, κυρίως στο Ξηρόμερο, Βάλτο, Ευρυτανία, Βοιωτία, Αττική και σε άλλες απελευθερωμένες.

theodoriana.com