Ιωάννης Βηλαράς

Ο Ιωάννης Βηλαράς γεννήθηκε το 1771 στα Ιωάννινα, ο πατέρας του ήταν Γιαννιώτης επιφανής γιατρός, και η μητέρα του ονομαζόταν Τάρσα η Ταρσίτσα με καταγωγή από την Τρίπολη...

...Η ποιητική του ιδιοφυία και η στιχουργική του διάθεση ήταν εμφανής από τα πολύ νεανικά του χρόνια. Υπήρξε πολυσύνθετη προσωπικότητα, ένας διανοούμενος της εποχής του. Γλωσσομαθής, ιατροφιλόσοφος και λόγιος. Βαθύτατα επηρεασμένος από τις ιδέες του Γαλλικού διαφωτισμού και της Γαλλικής επανάστασης, είχε ενεργό συμμετοχή στην Ελληνική επανάσταση.
Σπούδασε στην Ιταλία ιατρική (Πάδοβα, Μπολώνια). Κατά την πρώτη δεκαετία του 19ου αιώνα έμεινε στην Πελοπόννησο και συγκεκριμένα στην Τρίπολη.Ήταν γλωσσολόγος και υπέρμαχος της απλής δημοτικής την οποία υπερασπιζόταν με πάθος. Κάποιες απ τις θέσεις του για το γλωσσικό συναντάμε σε παραπλήσια μορφή λίγο αργότερα στον "Διάλογο" του Διονυσίου Σολωμού. Στενή πνευματική σχέση με τον Σολωμό πρέπει να υπήρχε όχι μόνο στο θέμα της γλώσσας, αλλά και της ποίησης.
Ο Βηλαράς ενώ βρίσκεται στην Τρίπολη το 1814 τυπώνει στην Κέρκυρα το γνωστότερο έργο του, το μοναδικό κείμενο του Ελλαδικού δημοτικισμού μέχρι εκείνη την εποχή που φτάνει στην δημοσιότητα, την "Ρωμαίικη Γλώσσα". Στο βιβλιαράκι αυτό διατυπώνονται οι ριζοσπαστικές του απόψεις για τη γλώσσα (προτείνοντας και την φωνητική ορθογραφία ), δημοσιεύονται ποιήματα του και μεταφράσεις αρχαίων Ελλήνων συγγραφέων. Ο εθνικός μας ποιητής Δ. Σολωμός δε φαίνεται να αγνοούσε τη Ρωμαίικη Γλώσσα, ενώ πιθανότατα είχε δει και χειρόγραφα του Βηλαρά και οπωσδήποτε συνέδραμε μαζί με τον Ανδρέα Κάλβο και άλλους επιφανείς Επτανήσιους στην έκδοση των έργων του. Η έντονη φιλοσοφική του διάθεση, είναι εμφανής και σε δύο καλογραμμένα πεζά του την "Αμαρτία" και το "Γνώρισε του λόγου σου" (Γνώθι σαυτόν). Ο Βηλαράς μετέφρασε επίσης, και ποιήματα του Ανακρέοντα και αποσπάσματα του Πίνδαρου.Στον Βηλαρά ανήκει και το πασίγνωστο και χιλιοτραγουδισμένο από τον λαό μας δημοτικό "Πουλάκι ξένο", το οποίο είναι μελοποιημένο ποίημα του. Τα ποιήματα του η "Άνοιξη", το "Μελίσσι", "Ύμνος στον Έρωτα" μαζί με τις πρώτες εννιά στροφές από το "Πουλάκι ξένο", περιλαμβάνονται και στη "Ρωμαίικη Γλώσσα". Στο ποίημα του "Θωρώ σου Χλόη…", η παρουσία της φύσης είναι και πάλι πολύ έντονη. Και η επίδραση της Ιταλικής Αρκαδίας είναι ευδιάκριτη.Με την επιστροφή του στην Ηπειρωτική πρωτεύουσα διορίστηκε ως προσωπικός γιατρός του Βελή πασά, γιου του Αλή Πασά και του χαρεμιού του. Ο ίδιος διατηρούσε επικοινωνία με σημαντικούς πνευματικούς παράγοντες των Ιωαννίνων, όπως ο Αθανάσιος Ψαλίδας, αλλά και του τότε ελληνικού κόσμου.Μετά την πολιορκία των Ιωαννίνων, από τα τούρκικα στρατεύματα, ο Γιάνης Βηλαράς εγκατέλειψε τον Αλή Πασά για να εγκατασταθεί στο χωριό Τσεπέλοβο του Ζαγορίου. Εκεί πέθανε, ύστερα από 3 χρόνια 1823, αφήνοντας σε άσχημη οικονομική κατάσταση τη σύζυγό του και τους 2 γιούς του.