Κωνσταντίνος Καραπάνος

Ο Κωνσταντίνος Καραπάνος υπήρξε γόνος επιφανούς οικογένειας από την Άρτα. Γεννήθηκε στην πόλη αυτή, η οποία τελούσε υπό οθωμανική κατοχή, το 1840. Σπούδασε στα Ιωάννινα, στην Κέρκυρα και νομική στη Αθήνα...

---

...
Ο πατέρας του ήταν επιστάτης (κεχαγιάς) των κτημάτων, τα οποία αγόρασε το 1859 ο Μουσταφά Ναϊλί πασάς. Εικάζεται ότι, λόγω της εύνοιας του τελευταίου προς το πρόσωπό του, χρημάτισε ακόλουθος της τουρκικής πρεσβείας στο Παρίσι. Σε ηλικία 22 ετών βρέθηκε στην Κωνσταντινούπολη και, στη συνέχεια, έγινε γαμπρός του κυρίου μετόχου της τράπεζας Societe Generale de l' Empire Ottomane, Χρηστάκη Ζωγράφου. Παράλληλα με την επιτυχημένη επιχειρηματική δραστηριότητά του ανέπτυξε κοινωνική δράση με έμφαση στην εκπαίδευση της κοινότητας (δωρεές σε σχολεία, χορηγίες για συγγραφή βιβλίων). Μετά το 1873 επένδυσε στην Ελλάδα. Όταν εγκαταστάθηκε στο Παρίσι το 1876, χρησιμοποίησε τη γνωριμία του με τους ελληνιστές William Waddington, πρωθυπουργό και υπουργό εξωτερικών της Γαλλίας, Leon Gambetta, αρχηγό του δημοκρατικού κόμματος και πρόεδρο της γαλλικής βουλής, για την υπεράσπιση εθνικών υποθέσεων και κυρίως για την προώθηση της προσάρτησης της Ηπείρου στην Ελλάδα στο πλαίσιο των αποφάσεων του Συνεδρίου του Βερολίνου 1878. Διετέλεσε υπουργός σε τρεις βραχύβιες κυβερνήσεις του Θεοδώρου Δηλιγιάννη (1890, 1902, 1904) και ίδρυσε δικό του κόμμα.


Η σταδιοδρομία του Καραπάνου στον επιχειρηματικό και τον πολιτικό στίβο δεν υπήρξε καθοριστική μόνον για τη δημιουργία των δύο συλλογών του -μιας με ευρήματα από τις ανασκαφές στη Δωδώνη και μιας άλλης με γλυπτούς λίθους- αλλά είναι ενδεικτική της βαρύνουσας ιστορικής λειτουργίας μιας ισχυρής προσωπικότητας στη συγκρότηση της εθνικής ταυτότητας και του δομούμενου κράτους. Παρουσιάζει πολλά κοινά σημεία με άλλους μεγιστάνες της ελληνικής Διασποράς, μαικήνες των τεχνών και των γραμμάτων και εθνικούς ευεργέτες, όπως ο Ανδρέας Συγγρός και ο Εμμανουήλ Μπενάκης.

Το 1912 δώρισε στο Νομισματικό Μουσείο συλλογή 1.000 περίπου γλυπτών λίθων και 112 νομίσματα και στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο τα ευρήματα από την ανασκαφή, την οποία διενήργησε στη Δωδώνη το 1875. Ο Καραπάνος έσκαψε στο ιερό του Διός με τη βοήθεια των οθωμανικών αρχών και μετά το πέρας των εργασιών πήρε στο Παρίσι όσα ευρήματα του επέτρεπε ο νόμος προκειμένου να τα επιδείξει σε ειδικούς μαζί με τα πορίσματά του. Σε ανάμνηση της μεγάλης δωρεάς προς το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, η πρώτη, μεγάλη αίθουσά του με την μόνιμη έκθεση της Συλλογής Χαλκών ονομάζεται Αίθουσα Κωνσταντίνου Καραπάνου.