24 Ιουνίου 1881: Η "αμαχητί" απελευθέρωση της Άρτας 14:16

Στις 28 Μαρτίου 1881, η Θεσσαλία και η Άρτα περιέρχονται στην Ελλάδα: Ανακοινώνεται μετά από τη Συμφωνία της Κωνσταντινούπολης, η προσάρτηση της Θεσσαλίας και λωρίδας της Ηπείρου μέχρι και της Άρτας στο Ελληνικό Κράτος...

Το συνέδριο του Βερολίνου. Πίνακας του Άντον φον Βέρνερ (Anton von Wemer)

...Έτσι στις 24 Ιουνίου του 1881 οι Τούρκοι αποχωρούν από την Άρτα προς την Τουρκοκρατούμενη Ήπειρο. Στο ιστορικό γεφύρι της Άρτας διατηρείται το Τουρκικό φυλάκιο τελωνείο, που έχει μετατραπεί σήμερα σε Εθνογραφικό Λαογραφικό Μουσείο.  

Τότε έγινε μια τελευταία επιδιόρθωση στο Γεφύρι της Άρτας, πριν τη σύγχρονη στήριξη και αναπαλαίωση της πενταετίας 1980-1985. 

Η Συμφωνία της Κωνσταντινούπολης (1881) ήταν διμερής διάσκεψη μεταξύ Ελλάδας και Οθωμανικής Αυτοκρατορίας που συνομολογήθηκε τελικά ως Συμφωνία, στις 28 Μαρτίου του 1881 στη Κωνσταντινούπολη, ημερομηνία της τελευταίας συνεδρίασης όπου και καθορίστηκε μεταξύ των δύο Βασιλείων η γραμμή των νέων συνόρων. Η Συμφωνία αυτή είναι ιδιαίτερα ιστορική για την Ελλάδα διότι δικαίωσε ένα όνειρο αιώνων. 

Σύμφωνα με τη Συμφωνία αυτή παραχωρήθηκαν de jure στο Ελληνικό Βασίλειο οι πρώην οθωμανοκρατούμενες περιοχές της Θεσσαλίας και ένα τμήμα της Ηπείρου, ο νομός της Άρτας.Όμως, το Ελληνικό Βασίλειο υποχρεώθηκε στην αποζημίωση όλων των τουρκικών περιουσιών των κατοίκων που υπήρχαν στις περιοχές αυτές, με όποιες δυσκολίες αυτό συνεπάγεται. 

Όλες τις επιμέρους συμφωνίες, κατά περιοχή, της Συμφωνίας αυτής υπέγραψαν τελικά και οι Πρέσβεις των Μεγάλων Δυνάμεων κατά τη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης που ακολούθησε δύο μήνες μετά, επίσης στη Κωνσταντινούπολη (Μάϊος 1881). Τέλος η Συμφωνία αυτή επικυρώθηκε με ιδιαίτερη Σύμβαση στις 2 Ιουλίου 1881. 

Η Συμφωνία αυτή προκλήθηκε «αμαχητί» μετά την Συνθήκη του Βερολίνου (1878) και τη Διάσκεψη του Βερολίνου (1880) που είχε ακολουθήσει, και ιδιαίτερα μετά τη έντονη Διακοίνωση των Μεγάλων Δυνάμεων (1880) που συμπλήρωσε τη προηγούμενη, κατά της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας που συνέχιζε να αρνείται την εφαρμογή του ΙΓ΄ Πρωτοκόλλου της πρώτης παραπάνω συνθήκης. 

Η υπογραφή της συνθήκης του Αγίου Στεφάνου μεταξύ του Σαφβέτ Πασά και του Ρώσου πρέσβη στην Κωνσταντινούπολη Ν. Ιγνατίεφ (Μαρ 1878)

Αξίζει επίσης να αναφερθεί πως μετά τον ενθουσιασμό των Ελλήνων αγροτών ιδιαίτερα της Θεσσαλίας και τη δικαίωση των ονείρων περί της ελευθερίας τους, η ελληνική πολιτεία αδυνατούσε στην αποζημίωση των μεγάλων Τούρκικων τσιφλικιών που είχε αναλάβει την υποχρέωση. 

Τότε έσπευσαν Έλληνες του εξωτερικού, κυρίως πλούσιοι Ελληνοαμερικανοί, και αγόρασαν από τους Τούρκους αυτές τις εκτάσεις μαζί με τους οικισμούς που περιλαμβάνονταν σε αυτές με συνέπεια το θεσσαλικό αγροτικό ζήτημα να παραμείνει άλυτο και μάλιστα ακόμη πιο έντονο αφού οι νέοι πλέον μεγαλογαιοκτήμονες ήταν Έλληνες και δυστυχώς ακολουθούσαν ενίοτε χειρότερες μεθόδους εργασιακής εκμετέλλευσης. 

Το έτος 1882 έγινε σύγκρουση τσιφλικάδων με κολίγους στην Άρτα, τριάντα χρόνια πρίν τα παρόμοια γεγονότα στο Κιλελέρ της Θεσσαλίας (δολοφονία Μαρίνου Αντύπα, κλπ).

Αρα η Άρτα μάλλον είναι πρωτοπόρος, διότι το έτος 1882 έγινε σοβαρή σύγκρουση δυνάμεων των τσιφλικάδων με κολλήγους στην πόλη, αλλά χωρίς νεκρούς. Δεν υπάρχουν γραπτές μαρτυρίες αν το κίνημα αυτό επεκτάθηκε και στην Πρέβεζα, αλλά είναι μάλλον απίθανο, γιατί η Πρέβεζα ήταν υπό Οθωμανική κατοχή. Το έτος 1884 εξεδόθη το πρώτο βιβλίο για την Άρτα και την Πρέβεζα: Ο Μητροπολίτης Άρτας Σεραφείμ Ξενόπουλος του Βυζαντίου εκδίδει το βιβλίο«Δοκίμιον Ιστορικόν περί Άρτης και Πρεβέζης». 

Αναδημοσίευση του βιβλίου έγινε από το «Ίδρυμα Σκουφάς» Άρτας το έτος 1986 και παρέχει σημαντικά ιστορικά στοιχεία για το Νομό Πρέβεζας και Άρτας, ορισμένα από αυτά με κάποιες ελλείψεις και λάθη. Στον ατυχή Πόλεμο του 1897 η Άρτα αποτέλεσε βάση εξόρμησης και εφοδιασμού του Ελληνικού Στρατού. οι περισσότερες όμως μάχες έλαβαν χώρα στον Νομό Πρέβεζας (υπό Οθωμανική κατοχή).

Μετά την απελευθέρωση στις 24-6-1881, το τμήμα αυτό της Ηπείρου μέχρι τον Άραχθο ποταμό αποτέλεσε το Νομό Άρτας. Στην ανατολική όχθη του Αράχθου, σε διάφορα σημεία, έβαλε φυλάκια ο ελληνικός στρατός και στη δυτική ο τουρκικός. Δηλαδή στη γέφυρα της Άρτας, από το μέρος της πόλης υπήρχε Έλληνας φρουρός και απέναντι, προς το μέρος του κάμπου, Τούρκος. Αυτό δε, διάρκεσε μέχρι το 1912-13. 

Ο Νομός Άρτας χωρίστηκε σε οκτώ Δήμους:

1. Στο Δήμο Αρταίων, με έδρα την Άρτα, στον οποίο, εκτός της πόλης, υπάγονταν και μερικά χωριά του κάμπου ανατολικά του Αράχθου, Γκυκόρριζο, κλπ. με πληθυσμό 6.000 κατοίκους περίπου.
2. Στο Δήμο Πέτα, στον οποίο υπάγονταν και τα γύρω χωριά μέχρι το Κομπότι, με 4.000 κατοίκους.
3. Στο Δήμο Ηρακλείας, με χειμερινή έδρα το Δημαριό και θερινή το Βελεντζικό και στον οποίο υπάγονταν τα γύρω απ' αυτά χωριά, με 5.000 κατοίκους. Τα χωριά του Δήμου αυτού ήταν τα Κάτω Ραδοβίζια.
4. Στο Δήμο Τετραφυλίας, με έδρα τη Βρεστενίτσα (το χωριό μας δηλαδή) και αργότερα τη Μπότση (Μεγαλόχαρη), στον οποίον υπάγονταν τα εξής οχτώ (8) χωριά: Βρεστενίτσα (Πηγές), Μηλιανά, Σεκλίστα (Ελάτη), Βρατσίστα (Καστανιά), Μουσιούντα (Μεσούντα), Καταβόθρα (Αστροχώρι), Μπότση (Μεγαλόχαρη) και Σουμερού (Μεσόπυργος), με 4.500 κατοίκους. Τα χωριά του Δήμου Τετραφυλίας τα ονόμαζαν και Άνω Ραδοβίζια.
5. Στο Δήμο Θεοδωρίας, με έδρα το Βουλγαρέλι, στον οποίο υπάγονταν τα γύρω χωριά, με 7.500 κατοίκους.
6. Στο Δήμο Αγνάντων, με έδρα την Άγναντα, όπου υπάγονταν τα γύρω χωριά, με 6.000 κατοίκους.
7. Στο Δήμο Πραμάντων, με έδρα τα Πράμαντα, στον οποίο υπάγονταν και το χωριό Μελισσουργοί, με 4.000 κατοίκους.
8. Στο Δήμο Καλαρρυτών, όπου υπάγονταν και το χωριό Ματσούκι, με πληθυσμό 2.000 κατοίκους περίπου.

Η περιοχή των Δήμων Τετραφυλίας και Ηράκλειας ονομάζονταν Ραδοβίζια και η περιοχή των Δήμων Θεοδωρίας, Αγνάντων, Πραμάντων και Καλαρρυτών, Τζουμέρκα. Ένδοξες περιοχές και οι δύο, απ' όπου προέρχονταν οι περισσότεροι αγωνιστές των ελληνικών επαναστάσεων και οι οποίοι διαδραμάτισαν σπουδαιότατο ρόλο στην απελευθέρωση του τόπου μας.

Στο σημείο αυτό Άγιοι Θεόδωροι έγινε η "αμαχητί" παράδοση της Άρτας στον Ελληνικό Στρατό

aetostz.blogspot.com