Ηλιος και δερματικές βλάβες 16:58

Η συχνότητα εμφάνισης καρκίνου και προκαρκινικών βλαβών του δέρματος αυξάνει συνεχώς στις δυτικές χώρες. Οι επιταγές της μόδας, η ευκολία έκθεσης στον ήλιο και η αύξηση του χρόνου επιβίωσης συνιστούν μερικούς από τους λόγους του προβλήματος...

---

...Παρότι τελευταία σημειώνεται πρόοδος στην ηλιοπροστασία, οι βλάβες που προκλήθηκαν τα προηγούμενα χρόνια είναι δύσκολα αναστρέψιμες.

Η προδιάθεση για πρόκληση βλάβης από την ηλιακή ακτινοβολία εξαρτάται από:
Τον τύπο δέρματος 
Τη συνολική έκθεση στην υπεριώδη ακτινοβολία 
Την ηλικία του ατόμου 
Την έκταση του δέρματος που έχει εκτεθεί σε υπεριώδη ακτινοβολία 

Ηλιακό έγκαυμα

Το πρώτο οξύ σύμπτωμα της βλάβης από τον ήλιο είναι το ηλιακό έγκαυμα .Μπορεί να συμβεί για πρώτη φορά στην παιδική ηλικία και ακολουθείται από την εμφάνιση εφηλίδων (φακίδων). Προκαλείται κυρίως από την υπεριώδη ακτινοβολία τύπου Β (UVB, 290 – 320 nm) και εμφανίζεται αρχικά με απολέπιση και έντονο ή και επώδυνο ερύθημα (κοκκινίλα) και μερικές φορές οίδημα και πομφόλυγες.

Aκτινική υπερκεράτωση 

Πρόκειται για προκαρκινωματώδη κατάσταση που εμφανίζεται σε ηλιοεκτεθειμένο δέρμα. Αρχίζει σαν μια πολύ μικρή περιοχή με κοκκινίλα με σαφή όρια και εξελίσσεται με ανώμαλη όψη και προσκολλημένα λέπια που αναιρούνται με δυσκολία. Πολύ επιρρεπές είναι το δέρμα της κεφαλής άνδρα που είναι φαλακρός, το πρόσωπο, τα αυτιά, τα χέρια, οι βραχίονες κ.λ.π. Βαθμιαία παχύνεται και μπορεί να εξελιχθεί σε ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα.

Η θεραπευτικά αντιμετώπιση γίνεται με υγρό άζωτο (κρυοθεραπεία), χειρουργική αφαίρεση και τοπική θεραπεία με κρέμες.

Ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα (επιθηλίωμα)

Είναι κακοήθης όγκος, που προέρχεται από τα κερατινοκύτταρα και μπορεί να μεθίσταται. Είναι επικίνδυνος όγκος, γιατί αφού προκαλέσει δερματική διήθηση μπορεί να μεθίσταται στους λεμφαδένες και τα εσωτερικά όργανα. Εμφανίζεται σαν μία πάχυνση του δέρματος που εξελίσσεται σε πλάκα ή οζίδιο, ενώ με το χρόνο η επιφάνειά του μπορεί να μετατραπεί σε έλκος. Συνήθως εμφανίζεται σε ηλιοεκτεθιμένες περιοχές. 

Η θεραπευτική αντιμετώπιση εξαρτάται από την περιοχή της βλάβης και είναι κατεξοχήν η πλήρης χειρουργική αφαίρεση.

Βασικοκυτταρικό καρκίνωμα (επιθηλίωμα)

Είναι ο πιο συχνός κακοήθης όγκος του δέρματος. Είναι περισσότερο συχνός στους τύπους δέρματος Ι , ΙΙ και σχετίζεται με την έκθεση στην υπεριώδη ακτινοβολία αλλά και με τη γήρανση του δέρματος. Παρουσιάζεται συχνότερα στο πρόσωπο και αρχίζει σαν ένα μικρό οζίδιο που μεγαλώνει και είναι δυνατόν να ελκούται κεντρικά και κάποτε μοιάζει με κύστη. Είναι δυνατόν να αιμορραγεί και αν και ανώδυνο ποτέ δεν υποχωρεί τελείως. Έχει χρώμα κόκκινο ή λευκό και συμβαίνει πιο συχνά σε ανθρώπους μεγαλύτερης ηλικίας αλλά συναντάται και σε νεώτερους, άνω των 35 ετών. Η θεραπευτική αντιμετώπιση περιλαμβάνει χειρουργική αφαίρεση, ακτινοθεραπεία, κρυοθεραπεία και τοπική θεραπεία με κυτταροτοξικούς παράγοντες.

Κακόηθες μελάνωμα 

Πρόκειται για δυνητικά μοιραίο δερματικό καρκίνωμα που προέρχεται από τα μελανινοκύτταρα, πιθανόν σαν αποτέλεσμα της υπερδιέγερσής τους από την υπεριώδη ακτινοβολία που μπορεί να μεθίσταται δια μέσου των λεμφαγγείων και της αιματικής κυκλοφορίας. Αν και οι ακτινικές υπερκερατώσεις, τα βασικοκυτταρικά και ακανθοκυτταρικά καρκινώματα εμφανίζονται σε άτομα που περνούν μεγάλα χρονικά διαστήματα στο ύπαιθρο και τον ήλιο, το επιφανειακά επεκτεινόμενο και το οζώδες κακόηθες μελάνωμα εμφανίζονται συχνότερα σε άτομα που εργάζονται σε κλειστούς χώρους. 

Η έντονη και περιστασιακή έκθεση στην ηλιακή ακτινοβολία και όχι η χρόνια έκθεση είναι σημαντικότερη για τη νόσο.Το κακόηθες μελάνωμα εμφανίζεται συχνότερα στις δεκαετίες 20 – 30 και 30 – 40. Μπορεί να παρουσιαστεί είτε σαν μία επίπεδη μελαγχρωματική βλάβη που βαθμιαία αυξάνει (τύπος κακοήθους φακής και επιφανειακά επεκτεινόμενο) είτε σαν ερυθρόφαιο ή μαύρο οζίδιο που μπορεί να αιμορραγεί και να ελκωθεί.

Η χειρουργική εξαίρεση αποτελεί τη μόνη επιτυχή θεραπεία του μελανώματος. Στη φάση της οριζόντιας επέκτασης η βλάβη συνήθως αφαιρείται ολικά εύκολα, ενώ εάν ο όγκος βρίσκεται στη φάση της κάθετης διείσδυσης τότε η χειρουργική επέμβαση είναι πιο επιθετική, με ευρεία αφαίρεση του όγκου και τοποθέτηση μοσχεύματος. Ο σημαντικότερος παράγοντας στην αντιμετώπιση του κακόηθους μελανώματος είναι η ενημέρωση γύρω από τους κινδύνους της υπεριώδους ακτινοβολίας και των ηλιακών εγκαυμάτων, όπως επίσης και η αναγνώριση πρώιμων κλινικών σημείων του όγκου που υποσημαίνουν κακοήθεια.

Στοιχεία ενδεικτικά κακοήθους μελανώματος

Ύποπτα Σημεία 
Αύξηση ανάπτυξης 
Αλλαγή στο χρώμα, ειδικότερα πιο μελανό 
Αλλαγή στο σχήμα 
Μερικές φορές κνησμός και αιμορραγία. 

Ύποπτα Χαρακτηριστικά
Μέγεθος μεγαλύτερο του 0.5cm 
Ανομοιογενής κατανομή χρώματος 
Ανώμαλο περίγραμμα 
Σχηματισμός οζιδίου μελανού χρώματος. 

Τα πιο σημαντικά στοιχεία για την πρόληψη της εξέλιξης κακοήθους δερματικής νόσου είναι η ενημέρωση του κοινού για τις ύποπτες δερματικές βλάβες και η έγκαιρη διάγνωση από τον δερματολόγο. Οι ασθενείς που παρουσίασαν μία κακοήθη δερματοπάθεια θα πρέπει να παρακολουθούνται συστηματικά από δερματολόγο που μπορεί να διαπιστώσει την ύπαρξη πρώιμων εκδηλώσεων της νόσου και να τις αντιμετωπίσει κατάλληλα.

Γενικά, η ασφαλέστερη θεραπευτικά αντιμετώπιση του καρκίνου του δέρματος περιλαμβάνει τη ριζική αφαίρεση του όγκου από τον δερματοχειρουργό. Επίσης πολύ σημαντική είναι η φωτοπροστασία με τη χρήση ειδικών αντιηλιακών που μπορεί να προλαμβάνουν μελλοντική εμφάνιση παρόμοιου τύπου βλάβης.