Από την Ήπειρο, αμέσως μετά την έναρξη της επανάστασης του 1821, υπάρχει ένα μεγάλο ρεύμα προσφύγων στην επαναστατημένη Ελλάδα... ... Ήδη πολλοί Γιαννιώτες και κάτοικοι των Καλαρρυτών είχαν συγκεντρωθεί στο Μεσολόγγι πριν από τον Αύγουστο του 1821, αφού η προσπάθειά τους για ξεσηκωμό είχε κατασταλεί. Από τα λεγάμενα του Μακρυγιάννη για τις μάχες και τις ήττες των Ελλήνων στα χωριά Πλάκα, Άγναντα, Μελισσουργοί, αμέσως μετά την ήττα στους Καλαρρύτες, μπορούμε να υποθέσουμε ότι οι Αρτινοί που κατάγονταν από τις παραπάνω περιοχές ακολούθησαν τους Καλαρρυτινούς στο Μεσολόγγι. Στην προσπάθειά τους να καταφύγουν στις επαναστατημένες περιοχές, οι Ηπειρώτες συνοδεύονταν συχνά από σώματα ατάκτων, τα οποία ωστόσο πολλές φορές προέβαιναν σε κακοποιήσεις και ληστείες. Πάντως προς τα τέλη Μαΐου 1822, ο πληθυσμός του Μεσολογγίου είχε διπλασιασθεί κυρίως από Ηπειρώτες πρόσφυγες. Στο Ξηρόμερο και το Μεσολόγγι είχαν καταφύγει και οι κάτοικοι του Κομποτίου και των γύρω περιοχών «κακοποιηθέντες υπό των ορδών του Πεχλεβάν - Μπαμπά». Οι κάτοικοι της Άρτας περισσότεροι από 500 οικογένειες, μετά την ατυχή έκβαση της μάχης της Άρτας αποτάθηκαν στο Μακρυγιάννη, με τη βοήθεια του οποίου κατέφυγαν στο χωριό Κατούνα της Αιτωλοακαρνανίας39 παρενοχλούμενοι όμως και ληστευόμενοι από τους Βαλτινούς οπλαρχηγούς. Τελευταίοι απ’ όλους τους Ηπειρώτες κατήλθαν στη Δυτική Στερεά οι Σουλιώτες (τουλάχιστον σε ό,τι αφορά τις ομαδικές μετακινήσεις προσφύγων). Από τις αρχές του 1823 οι Σουλιώτες ξεκινώντας από τα Ιόνια νησιά - όπου είχαν καταφύγει μετά τις συνθήκες με τον Αλή Πασά - κατευθύνθηκαν προς το Αγρίνιο, το Μεσολόγγι και τη Ναύπακτο, επιδιώκοντας μόνιμη εγκατάσταση. Κατά συνέπεια μπορούμε να πούμε ότι οι Θεσσαλομακεδόνες και Ηπειρώτες κατά την είσοδό τους στην επαναστατημένη Ελλάδα καταφεύγουν σε δύο βασικά σημεία. Οι μεν πρώτοι στις Βόρειες Σποράδες, οι δε δεύτεροι στη Δυτική Στερεά και στα περίχωρα του Αγρίνιου. Αυτό δεν είναι άξιο απορίας, αν σκεφτεί κανείς ότι επιθυμία των προσφύγων ήταν να επιστρέφουν κάποτε στα σπίτια τους. Έτσι διάλεγαν να εγκατασταθούν προσωρινά στις πλησιέστερες προς τις πατρίδες τους ασφαλείς περιοχές. Όπως όμως σημειώνει ο Βακαλόπουλος, «ολίγοι εξ όλων τούτων των προσφύγων, προφανώς οι της Θεσσαλομαγνησίας, του Άθω, της Άρτης και άλλοι τινές εξ Ηπείρου διέσωσαν ικανόν μέρος της περιουσίας των». Φτάνοντας οι πρόσφυγες στις επαναστατημένες περιοχές βρίσκονταν σε δεινή θέση. Δίχως περιουσία, χωρίς στέγη, μακριά από τα σπίτια τους, μην έχοντας πόρους ή εδάφη για καλλιέργεια, ήταν επόμενο να στραφούν προς τις εκάστοτε Κυβερνήσεις για ενίσχυση. Σε άλλη περίπτωση, έβρισκαν πιο πρόσφορο να επιδίδονται σε ληστείες ή πειρατείες ανεξαιρέτως του ποιον έβλαπταν. Πρόσφυγες Σουλιώτες Παρά το ότι ήταν από τους τελευταίους που κατέφυγαν στις απελευθερωμένες περιοχές, οι Σουλιώτες διεκδικούν πρώτοι συγκεκριμένα εδάφη για τη μόνιμη εγκατάσταση και αποκατάστασή τους. Έτσι, ζήτησαν από την κυβέρνηση του Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη την εγκατάστασή τους στο Ζαπάντι, κωμόπολη κοντά στο Αγρίνιο, γνωστή σήμερα ως Μεγάλη Χώρα. Το γεγονός αυτό όμως εξερέθισε τους ντόπιους σε τέτοιο βαθμό ώστε να απειλείται εμφύλιος πόλεμος. Η κυβέρνηση, ενώ είχε κατ’ αρχάς αποδεχθεί το αίτημα, μπροστά στον κίνδυνο της σύρραξης, προσπάθησε να κερδίσει χρόνο αναβάλλοντας την οριστική απόφαση ωσόσου μεταβή ο έπαρχος Μεσολογγίου στο Ζαπάντι για να ενεργήσει αυτοψία. Τελικά, λόγω των προστριβών που δημιουργούσαν οι ντόπιοι αλλά και της απειλής του πολέμου, δεδομένου ότι το Ζαπάντι ήταν εκτεθειμένο στις προσβολές του εχθρού, δεν έγινε δυνατή η εγκατάσταση των Σουλιωτών εκεί κι έτσι αυτοί με νέα αναφορά τους προς την κυβέρνηση ζήτησαν οικονομική ενίσχυση κι άμεση χρησιμοποίησή τους στον αγώνα, εκφράζοντας και τη λύπη τους για την εξέλιξη του θέματος. Μέχρι την εξεύρεση οριστικής λύσης, οι Σουλιώτες παρέμειναν στο Μεσολόγγι και στη Ναύπακτο, ωστόσο η κίνησή τους ενέχει και τη σπουδαιότητα ότι περιέκλειε, σε εμβρυακό βέβαια στάδιο, και το ζήτημα των εθνικών γαιών. Αργότερα, το 1826, οι Σουλιώτες επανέρχονται και με αίτησή τους στη Γ ' Εθνοσυνέλευση ζητούν να τους παραχωρηθεί γη προς εγκατάσταση, στην περιοχή μεταξύ Επιδαύρου και Απάθειας. Παρά την καταρχάς θετική στάση της Εθνοσυνέλευσης όμως και τον διορισμό επιτρόπων για το θέμα, δύο χρόνια μετά την υποβολή της αναφοράς δεν είχε σημειωθεί καμία πρόοδος στο επίμαχο θέμα των Σουλιωτών για μόνιμη εγκατάστασή τους. Οι υπόλοιποι Ηπειρώτες είχαν, την περίοδο αυτή, διασπαρθεί. Όπως σημειώνει ο Μακρυγιάννης, από τους Αρτινούς άλλοι κατέφυγαν στο Αγρίνιο και το Μεσολόγγι, οι περισσότεροι όμως κατευθύνθηκαν στην Κατούνα. Η κατάστασή τους εκεί περιγράφεται ως οικτρή. Χωρίς στέγη, τροφή και κάποιους πόρους ζωής, οι Αρτινοί ήταν εκτεθειμένοι σε κάθε λογής κίνδυνο. Σε επιστολές από την Κατούνα περιγράφεται με τα πιο μελανά χρώματα η κατάστασή τους. Γίνεται λόγος για ανυπαρξία ασφάλειας, έλλειψη των αναγκαίων, μεγάλα έξοδα. Πάντως, αργότερα οι περισσότεροι Ηπειρώτες θα πρέπει να μετακινήθηκαν στα περίχωρα του Αγρίνιου χάριν ασφαλείας, πράγμα που φαίνεται από τις αναφορές όχι πια Σουλιωτών αλλά Ηπειροσουλιωτών, καθώς και από την αναφορά της 16ης Απριλίου 1826 προς την Γ’ Εθνοσυνέλευση, όπου γίνεται λόγος για αποστολή πληρεξουσίων εκ μέρους των Ηπειρωτών του Αγρίνιου ξεχωριστά από αυτούς του Μεσολογγίου γιατί δεν κατέστη δυνατόν «δια τας εις όλον το Έθνος γνωστάς περιστάσεις να συνενοηθώμεν μετά των εν Μεσολογγίω συναγωνιζομένων συναδέλφων μας Ηπειρωτών»51 52. Οι πληρεξούσιοι αυτοί με νέα αναφορά τους στις 4 Μαίου 1827 ζητούν τόπο για την εγκατάσταση των οικογενειών όσων από τους συμπατριώτες τους έπεσαν για την πατρίδα. Το θέμα αυτό ανατέθηκε στη βουλή ωστόσο δε γνωρίζουμε τίποτε για την περαιτέρω εξέλιξή του. Το πιο πιθανό είναι να ξεχάστηκε.
Συνεχίζεται... Πηγή: Κων/νος Κωσταβασίλης "Εγκαταστάσεις Ηπειρωτών και Θεσσαλών προσφύγων στο ελεύθερο κράτος 1832-1862 (Διδακτορική διατριβή/Ιωάννινα 2002) © Ta Nea tis Mikrospilias 24
0 Comments
Leave a Reply. |
ΕπικοινωνίαΤις καταγγελίες, τα παράπονα και τις απόψεις σας, μπορείτε να τα στείλετε στο email:
taneatismikrospilias24 @yahoo.gr Δημοφιλέστερα άρθρα |