ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΜΙΚΡΟΣΠΗΛΙΑΣ
Στους πρόποδες του κεντρικού αναπτύγματος της οροσειράς των Τζουμέρκων και σε υψόμετρο 720 μ. βρίσκεται η Μικροσπηλιά. Πρόκειται για ένα πανέμορφο χωριό που μαζί με τους συνοικισμούς του (Βατάτσι, Πάλιαρη, Φτεριώνα, Δημούνια, Κεραμάς), συμπληρώνει το ψηφιδωτό των Τζουμερκοχωρίων.
Η παλαιότερη ονομασία του χωριού ήταν Σερέσι ή Σερές (Κερασιά), σλαβικής πιθανότατα προελεύσεως. Η απελευθέρωση της περιοχής από τον τουρκικό ζυγό το 1881, σήμανε και την οριστική απαγκίστρωση των κατοίκων της περιοχής από τις συνθήκες υποτέλειας, καθώς, όπως όλα τα Τζουμερκοχώρια, η Μικροσπηλιά υπήρξε τσιφλίκι. Το έτος 1885, τέσσερα μόλις έτη έπειτα από την απελευθέρωση, οι κάτοικοι εξαγόρασαν από τον τελευταίο τσιφλικά τη γη και τις οικίες που τους ανήκαν. Στο εξής, οι Μικροσπηλιώτες ασχολήθηκαν με την οικιακή τους οικονομία, καλλιεργώντας τα χωράφια τους και εκτρέφοντας περιορισμένης κλίμακας κτηνοτροφία. Συστηματική υπήρξε η ενασχόλησή τους με το επάγγελμα του κτίστη, περίφημη τέχνη που από παλαιά ανθούσε στην περιοχή. Οργανωμένοι συντεχνιακά σε "μπουλούκια" ταξίδεψαν σε αρκετές περιοχές της Ελλάδος (Ευρυτανία, Αιτωλοακαρνανία, Θεσσαλία κ.α.), ανεγείροντας δημόσια κτήρια, όπως γεφύρια, εκκλησιές και σχολεία, μα και ιδιωτικές κατοικίες. Επιπλέον, άριστες υπήρξαν οι επιδόσεις τους στα γράμματα, καθώς αρκετοί διέπρεψαν σε διάφορες επιστήμες. Η αποδημία τους υπήρξε κυρίως εσωτερική και εκδηλώθηκε προς τα μεγάλα αστικά κέντρα κατά το δεύτερο μισό του 20ου αιώνα. Σήμερα η Μικροσπηλιά είναι ένας από τους πλέον καλοδιατηρημένους ορεινούς οικισμούς της Ηπείρου, με όμορφες οικίες και περιποιημένα μνημεία, στην αγκαλιά μιας σπάνιου φυσικού κάλους περιοχής.
Το Βατάτσι είναι ο μεγαλύτερος συνοικισμός της Μικροσπηλιάς, στον οποίο διατηρείται, σχεδόν στο ακέραιο, η παραδοσιακή ντόπια αρχιτεκτονική. Βρίσκεται ανατολικά του χωριού, σε θέση σπάνιου φυσικού κάλους και σε υψόμετρο 900 μ.
Διοικητικά, η Μικροσπηλιά ανήκει στο Νομό Άρτας και υπάγεται στον Δήμο Κεντρικών Τζουμέρκων με έδρα το Βουργαρέλι. Συνορεύει Βορειοανατολικά με το χωριό Καταρράκτης και Νοτιοανατολικά με το χωριό Λεπιανά.Η Μικροσπηλιά απέχει 61χλμ. από την Άρτα και 65χλμ. από τα Ιωάννινα.
Η παλαιότερη ονομασία του χωριού ήταν Σερέσι ή Σερές (Κερασιά), σλαβικής πιθανότατα προελεύσεως. Η απελευθέρωση της περιοχής από τον τουρκικό ζυγό το 1881, σήμανε και την οριστική απαγκίστρωση των κατοίκων της περιοχής από τις συνθήκες υποτέλειας, καθώς, όπως όλα τα Τζουμερκοχώρια, η Μικροσπηλιά υπήρξε τσιφλίκι. Το έτος 1885, τέσσερα μόλις έτη έπειτα από την απελευθέρωση, οι κάτοικοι εξαγόρασαν από τον τελευταίο τσιφλικά τη γη και τις οικίες που τους ανήκαν. Στο εξής, οι Μικροσπηλιώτες ασχολήθηκαν με την οικιακή τους οικονομία, καλλιεργώντας τα χωράφια τους και εκτρέφοντας περιορισμένης κλίμακας κτηνοτροφία. Συστηματική υπήρξε η ενασχόλησή τους με το επάγγελμα του κτίστη, περίφημη τέχνη που από παλαιά ανθούσε στην περιοχή. Οργανωμένοι συντεχνιακά σε "μπουλούκια" ταξίδεψαν σε αρκετές περιοχές της Ελλάδος (Ευρυτανία, Αιτωλοακαρνανία, Θεσσαλία κ.α.), ανεγείροντας δημόσια κτήρια, όπως γεφύρια, εκκλησιές και σχολεία, μα και ιδιωτικές κατοικίες. Επιπλέον, άριστες υπήρξαν οι επιδόσεις τους στα γράμματα, καθώς αρκετοί διέπρεψαν σε διάφορες επιστήμες. Η αποδημία τους υπήρξε κυρίως εσωτερική και εκδηλώθηκε προς τα μεγάλα αστικά κέντρα κατά το δεύτερο μισό του 20ου αιώνα. Σήμερα η Μικροσπηλιά είναι ένας από τους πλέον καλοδιατηρημένους ορεινούς οικισμούς της Ηπείρου, με όμορφες οικίες και περιποιημένα μνημεία, στην αγκαλιά μιας σπάνιου φυσικού κάλους περιοχής.
Το Βατάτσι είναι ο μεγαλύτερος συνοικισμός της Μικροσπηλιάς, στον οποίο διατηρείται, σχεδόν στο ακέραιο, η παραδοσιακή ντόπια αρχιτεκτονική. Βρίσκεται ανατολικά του χωριού, σε θέση σπάνιου φυσικού κάλους και σε υψόμετρο 900 μ.
Διοικητικά, η Μικροσπηλιά ανήκει στο Νομό Άρτας και υπάγεται στον Δήμο Κεντρικών Τζουμέρκων με έδρα το Βουργαρέλι. Συνορεύει Βορειοανατολικά με το χωριό Καταρράκτης και Νοτιοανατολικά με το χωριό Λεπιανά.Η Μικροσπηλιά απέχει 61χλμ. από την Άρτα και 65χλμ. από τα Ιωάννινα.